Jodhpur, malowidła w Pałacu Umaid Bhawan (-)

LOKALIZACJA: Indie (India)

AUTOR: Stefan Norblin

Lokalizacja/Adres: Pałac Umaid Bhawan, Jodhpur

Data powstania:  projekt 1943, wykonanie 1946

Dane techniczne: wyposażenie wnętrz: szlachetne gatunki drewna, elementy chromowane i mocne akcenty kolorystyczne. Indyjskie techniki zdobnicze: dekoracje lakowe, kamienne płaskorzeźby. Malowidła: zróżnicowane techniki na murze, na płótnach bawełnianych, na jedwabiach i na szkle. Dwie prace po 20 m2, pozostałe po 10 m2.

Opis

Umeblowanie i seria 25 malowideł do jednego z największych dwudziestowiecznych pałaców świata stanowią największe polonicum w Azji, wybitne osiągnięcie indoeuropejskiego nurtu art déco i jedno z najbardziej wyszukanych rozwiązań wśród nowoczesnych projektów wnętrz pałacowych. Obecnie, po konserwacji przeprowadzonej w latach 2006 - 2011 ze środków MKiDN, zostały docenione przez specjalistów i są odwiedzane przez turystów z całego świata. Pałac, zamieszkały przez maharadżę, służy także jako hotel.

Dekoracje ozdobiły pałac księcia Marwaru, maharadży Umaid Singh, gigantyczny kompleks budowany w ciągu 15 lat według projektu Henry’ego Vaughama Lanchastera. Twórcy zaproponowali udaną formułę nowoczesnego stylu hinduskiego, w duchu nowego, ekstrawaganckiego Indian style. Połączyli zachodni modernizm i orientalny, jakby baśniowy monumentalizm. Norblin ubrał swoją stylizację art déco w tradycyjne formy hinduskie, wracające do łask wraz z osłabieniem zależności kolonialnych. We wnętrzach zaplanował purystyczny porządek, wyważone proporcje i funkcjonalizm. Na szczególną uwagę zasługuje nowoczesne ujęcie starohinduskiej ikonografii, którą artysta studiował z malarstwa miniaturowego szkoły dworskiej Jodhpuru z XVII i XVIII w. Norblin malował w duchu współczesnego malarstwa dekoracyjnego: syntetycznie, płasko, linearnie. Powściągliwą ekspresją ożywia nasycona kolorystyka. Postacie zostały ukazane zgodnie z tradycją kanonu wschodniego. Zastygłe w hieratycznych pozach wydają się pozaczasowe. Kobiece reprezentacje bóstw cechuje zmysłowe i subtelne dostojeństwo. Przystrajają je dekoracyjne barwne szaty. Malowidła ukazują historyczne źródła i współczesne odrodzenie książęcej potęgi maharadży. Gości pałacu witają dwie wielkoformatowe kompozycje półkoliste w holu. Sceny prezentują historię rodu Umaid Singh: zwycięską bitwą założyciela miasta Durgadasa Rathora przeciwko Mongołom oraz orszak ślubny współczesnego fundatora. Murale w Sali Tronowej (Orientalnej) rozpoczynają cykl scen mitologicznych z eposów Mahabhataty i Ramajany. Pierwsze obrazują epizody historii Ramy Wspaniałego, akcentując pochodzenie rodu fundatora od niebieskoskórego boga oraz przymioty, które ród miał po nim odziedziczyć: boską naturą oraz cnoty odważnego i sprawiedliwego władcy. W kolejnych salach następują pełne symbolicznych znaczeń sceny z życia innych bohaterów mitycznych. Na tle tropikalnej roślinności Norblin uwiecznił również egzotyczne zwierzęta; tygrysy, lwy, pantery, towarzyszące bóstwom bądź na odrębnych wizerunkach. W Sali Ekspozycyjnej można prześledzić historię Jodhpuru. Drugą grupę przedstawień stanowią sceny współczesne w pomieszczeniach służących rozrywce. Coctail-bar ozdobiły tańczące sylwetki półnagich kobiet. Okazy podwodnej flory oraz fauny zapełniają ściany basenu, a odbijając się w wodzie stwarzają iluzję akwarium. Gabinet Myśliwski zdobią obrazy sztalugowe ze scenami polowań. W apartamentach podziwiać można malowane na szkle sceny jego gry w polo, ulubionej przez maharadżę, wyścigi konne, a w sypialni zaloty miłosne.

M. Bogacz-Walska, Nowatorstwo w sztuce S. Norblina..., w: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Reczyspospolitej, t. 1, red. K. Łopatecki, W. Walczak, Białystok 2010, s. 323-339; J. Steciński, Konserwacja malowideł ściennych S. Norblina w Pałacu Umaid Bhawan w Jodhpur, tamze, s. 341-361; Stefan Norblin 1892-1952: artysta wszechstronny, kat. wyst., 3 IX-9 X 2011, Muzeum Regionalne w Stalowej Woli, XI 2011-I 2012, red. A. Szlązak, Stalowa Wola 2011.

B. Banasik, Ikonografia prac Stefana Norblina w Indiach, praca magisterska. Warszawa: Uniwersytet Warszawski 2012 [dostęp: IHS UW]; Dokumentacja konserwatorska zbioru 23 projektów wystroju wnętrz pałacu Umaid Bhawan w Jodhpur autorstwa Stefana Norblina, wydruk 2008 [dostęp: MKiDN].

Autor opracowania

Łukasz Pisarzewski