Paryż, Archiwum Narodowe, nowy gmach ośrodka studiów CARAN (Paris, Archives Nationales, CARAN)

LOKALIZACJA: Francja (France)

AUTOR: Stanisław Fiszer

Lokalizacja/Adres: 11 rue des Quatre-fils, Paryż

Data powstania:  projekt ostateczny 1986, realizacja do 1988; przekształcenia wnętrz 2001-05

Dane techniczne: budynek konstrukcji żelbetowej; okładziny elewacji marmurowe, beton, szkło, detale z brązu i stal

Opis

Jedna z pierwszych i zarazem najbardziej znacząca spośród licznych francuskich realizacji Stanisława Fiszera, powstała w wyniku zwycięstwa konkursowego z 1983 r., przyczyniła się w decydującym stopniu do utrwalenia jego pozycji we Francji. Brutalistyczna fasada od strony ulicy wpisuje się wbrew pozorom w starą zabudowę dzielnicy Marais, pełna jest przy tym subtelnych i zaskakujących detali oraz gier materiałowych, tworzących sugestię budynku narastającego w czasie i malowniczo zróżnicowanego.

Budynek na planie wydłużonego prostokąta, złożony z dwóch członów połączonych galerią, powstał w sąsiedztwie starych gmachów Archiwów Narodowych, mieszczących się w zabytkowych pałacach, m.in. Hotel de Rohan i de Soubise. Zamyka on od strony ulicy Quatre-fils teren ogrodów pałacowych. Proporcje gmachu i większość zasadniczych składników artykulacji nawiązują do architektury zastanej. Fasada ogrodowa ma całkowicie odmienny charakter od ulicznej: pojawiają się w niej reminiscencje klasyczne, panuje większy rygor kompozycyjny; wykorzystano tu również autentyczny dawny portal drukarni narodowej. Główne wejście mieści się w bocznej, krótszej elewacji, i zaznaczone jest wieżą-rotundą, której stylistyka High-tech kontrastuje wybitnie z okolicznymi zabytkami. Gmach mieści przede wszystkim hall informacyjny i nowoczesne sale studyjne, w których udostępniane są dokumenty archiwalne. Zasadniczo podzielony na dwie kondygnacje naziemne o wysokości 7 m każda, w poszczególnych częściach przecinany jest jeszcze na pośrednie poziomy antresol. O charakterze wnętrz decydują głównie drewniane panele i uzyskiwane w nich podziały. CARAN połączony jest z pozostałymi gmachami Archiwów podziemnymi pasażami. Obecnie funkcjonalność poszczególnych pomieszczeń ulega ponownie zmianom, w związku z przeniesieniem dużej części archiwaliów do nowej siedziby pod Paryżem i postępującą ich digitalizacją. Fiszer projektował także meble do wnętrz Archives nationales. Autorem płaskorzeźby w brązie w fasadzie ulicznej jest Yvan Theimer, projektantem krat (w dużym stopniu narzucających estetykę budynku) Pierre Gaucher, zaś piramidy w rotundzie wejściowej – Adalberto Mecarelli.

Stanislas Fiszer aux Archives Nationales, „Le Moniteur”, 9.03.1984; J.-P. Babelon, Du palais de Soubise au CARAN: le siège des Archives nationales, Paris 1988; L’extension des Archives: on attendait Pouillon et ce fut Fiszer, „Architectes”, 1988, nr 4; s. 296; Dictionnaire de l’architecture du XXe siècle, red. J.-P. Midant, Paris 1996, Leksykon kultury polskiej poza krajem od roku 1939, red. K. Dybciak i Z. Kudelski, t. 1, Lublin 2000, s. 111-113; M. Thibault, Caran: vingtième anniversaire, Paris 2008; www.fiszer41.com [dostęp 23.09.2015 r.]

Autor opracowania

Andrzej Pieńkos