Rzym, płaskorzeźba "Zmartwychwstanie Chrystusa" (Roma, rilievo "La Resurezzione")

LOKALIZACJA: Włochy (Italy)

AUTOR: Pius Weloński

Lokalizacja/Adres: tympanon nad wejściem głównym, kościół Zmartwychwstańców, via di San Sebastianello 11, Rzym

Data powstania: 1889

Dane techniczne: płaskorzeźba stiukowa
Opis

W fasadzie nowego kościoła polskich Zmartwychwstańców elementem najważniejszym, dominującym w skromnej aranżacji neorenesansowej, jest ćwierćkoliście zamknięty tympanon nad głównym portalem. Jego realizację powierzono najznamienitszemu wówczas polskiemu rzeźbiarzowi w Rzymie Piusowi Welońskiemu.

Twórczość religijna Welońskiego, obfita i zróżnicowana nie została dotychczas opracowana. W czasie długiego pobytu w Rzymie, gdzie miał pracownię, rzeźbiarz wykonał wiele prac, głównie zwiążanych z polskim mecenatem. Najznaczniejszym z nich pozostaje brązowy nagrobek kardynała W. Czackiego w kościele Santa Pudenziana. Dla zakonu polskich Zmartwychwstańców, którzy przenieśli się w 1889 r. do nowego kościoła przy Schodach Hiszpańskich Weloński stworzył m.in. replikę tonda z Madonną z tegoż nagrobka i popiersiowe wizerunki założycieli zakonu. Tympanon powstał w roku konsekracji kościoła, zapewne w ścisłej współpracy z jego budowniczymi, architektem Antonio Angelinim i księdzem Walerianem Przewłockim. Weloński często wykonywał prace rzeźbiarskie o przeznaczeniu sakralnym, nawiązując do określonych wzorów dawnych, bądź też różne takie nawiązania stapiał w jednolitą stylistycznie całość. Tympanony nad wejściem do kościoła wykonywał także po powrocie do Polski, m.in. dla przebudowanej katedry w Płocku i dla kościoła parafialnego w Osiecku. Portal główny kościoła Zmartwychwstańców nawiązuje do form i detali dekoracyjnych architektury wczesnego renesansu we Florencji i w Rzymie. Przedstawienie powstającego z grobu Chrystusa i śpiących przy grobie dwóch żołnierzy zostało dość ciasno wtłoczone w pole tympanonu. Jest sformułowane plastycznie w dość banalny sposób. Tu Weloński, znakomicie znający wzory sztuki włoskiego Odrodzenia, nie odwołał się zresztą ściśle do żadnego konkretnego modelu. Nienajlepszy stan zachowania płaskorzeźby utrudnia ocenę jakości warsztatowej dzieła.

W. Zahorski, Polak w Rzymie, wyd. 5, Rzym 1983, s. 151-153; T. Chrzanowski, M. Kornecki, Polskie pomniki w świątyniach Rzymu, Warszawa 1994, s. 17-18, 191; L. Lameński, Tomasz Oskar Sosnowski 1810-1886, Lublin 1997, s. 57; J. Miziołek, 'Wniebowstąpienie Chrystusa’ Henryka Siemiradzkiego w kościele przy via San Sebastianello w Rzymie: kilka uwag o Zgromadzeniu Zmartwychwstańców i Mikołaju Gogolu, „Biuletyn Historii Sztuki”, 2007, nr 3-4, s. 249-257.

Autor opracowania

Andrzej Pieńkos