Leyland, płaskorzeźba "Sąd Ostateczny" (Leyland, Last Judgment relief)

LOKALIZACJA: Wielka Brytania (United Kindgdom)

AUTOR: Adam Kossowski

Lokalizacja/Adres: panneau nad wejściem głównym  w kościele St. Mary's (benedyktynów).  Broadfield Walk, Leyland PR25 1PD

Data powstania: 1963

Dane techniczne:  terakota glazurowana wys. 180 cm, szer. 937 cm

Opis:

Surowe elewacje kościoła benedyktynów ożywia wielki barwny fryz-tympanon nad wejściem głównym. Największe rozmiarami ceramiczne dzieło Kossowskiego nawiązuje bardzo ogólnie do kolosalnych tympanonów romańskich z przedstawieniem Sądu Ostatecznego (co może nie jest bez związku z fundacją benedyktynów), reprezentuje jednak typową dla artysty naiwno-groteskową stylizację.

Nad wejściami kościoła rozciąga się długa inskrypcja: „+He shall come again with glory to judge both the living and the dead + of his Kingdom there shall be no end”. Łatwo dostrzeżemy też staromodną sygnaturę twórcy: „Kossowski Fecit A.D. 1963”. Symetrię monumentalnej sceny wyznacza wielka figura Chrystusa na tronie, za którym otwierają się kręgi chmur z aniołami dmącymi w trąby. Po lewej stronie przedstawieni zostali modlący się zbawieni, którym towarzyszą fruwające postaci archaniołów z trąbami; po prawej pokawałkowane figury potępionych, za którymi rozpościera się ściana piekła, wyobrażonego na sposób bliski malarstwu kubistów. W figurach aniołów z kolei dostrzec można być może echa stylizacji Jana Szczepkowskiego z jego sławnej kapliczki z 1925 r. Niektóre pomysły deformacji postaci i twarzy wydają się z kolei przypominać rozwiązania Pabla Picassa z okresu Guerniki, albo monumentalne malarstwo meksykańskie lat 30. i 40. XX w. Ładunek ekspresji – adekwatny do tematu - i użycie geometrycznych uproszczeń, a także rytmizacji, przy tym klarownie rozdysponowana (także w zakresie kolorystyki) kompozycja ogromnej sceny czynią to dzieło wyjątkowym w dorobku Kossowskiego. Znacznie bliższy jego zwykłej stylistyce jest jego krucyfiks ceramiczny, wiszący wewnątrz kościoła w Leyland. Mimo rozmaitych podobieństw do zjawisk nowoczesnej sztuki światowej Sąd Ostateczny nie robi wrażenia niespójnego.

 H. Heinsdorf, Angielski kościół i polscy artyści, „Tydzień Polski”, 1964, nr 22 [przedruk w: Sztuka polska w Wielkiej Brytanii 1940-2000. Antologia, red. M.A. Supruniuk, Toruń 2006, s. 163]; Adam Kossowski. Murals and Paintings, London 1990, s. 20, 44-46 (il.), 115.

Autor opracowania

Andrzej Pieńkos