Giswil, kapliczka polska (Giswil, Polenkapelle)

LOKALIZACJA: Szwajcaria (Switzerland)

AUTOR: nieznany

Lokalizacja/Adres: na skrzyżowaniu Grossteilerstrasse, Forstmatli, Campingstrasse  6074 Giswil

Data powstania: 1944-1945

Dane techniczne: budynek murowany z cegły, na planie prostokąta, o trzech ścianach wys. ok. 270 cm, dł. ok. 310 cm; kryty drewnianym dachem dwuspadowym z pokryciem dachówką ceramiczną

Opis

W małej miejscowości Giswil, u stóp alpejskiej przełęczy Bruenig, mieścił się od 1940 r. jeden z obozów internowania polskich żołnierzy z II Dywizji Strzelców Pieszych. Byli oni zatrudnieni w okolicy m.in. przy budowie dróg i wycince lasów. Przy rozwidleniu szosy i dróżek wiejskich na skraju Giswil (przysiółek nazywany Grossteil) stoi jedna z największych kaplic przydrożnych, jakie Polacy postawili na pamiątkę swojego pobytu w Szwajcarii. Według miejscowej tradycji, spisanej w kronice parafialnej,  miała ona stanowić zadośćuczynienie za uszkodzenie w dniu 11 czerwca 1944 r. stacji Drogi Krzyżowej w pobliskim Usserlinden przez pijanego polskiego żołnierza. Sprawcę ukarano, ale w porozumieniu z miejscowym proboszczem polskie dowództwo postanowiło natychmiast wyreperować uszkodzenia a ponadto postawić w nowym miejscu okazalszą kapliczkę, o otwartym od frontu wnętrzu, przeznaczoną do modlitwy w czasie procesji. Prace murarskie przeprowadzono na początku listopada 1944 r., w ciągu tygodnia. Jeden z żołnierzy wykonał w blasze miedzianej kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej (zawieszona nad ołtarzem), dach kaplicy był zaś dziełem miejscowych wykonawców. Nie jest znany projektant kaplicy. Formy dachu z „zakopiańskimi” wykończeniami, inne elementy dekoracyjne wewnątrz, a także umieszczenie polskiego godła nad frontonem mogą wskazywać na jednego z artystów lub inżynierów z polskiej jednostki (którzy projektowali inne tego typu małe obiekty stawiane w Szwajcarii). Pod koniec listopada 1944 po nabożeństwie przy kaplicy polscy internowani zostali przeniesieni do obozu w Hünenberg. Poświęcenia uroczyście dokonał dopiero 15 kwietnia 1945 r. kapelan major Walerian Święcicki w obecności m.in. kompanii żołnierzy polskich z Alpnach. Następnie zawieszono dzwon, ochrzczony osobiście przez gen. Bronisława Prugra-Ketlinga, dowódcę polskiej dywizji,  z napisami:

AVE MARIA VON TSCHENSTOCHAU, BITTE FÜR UNS!
ERINNERUNG AN DIE POLENINTERNIERUNG 1942 – 44 / IM GROSSTHEIL

W 1947 r. mieszkańcy gminy uporządkowali teren wokół kaplicy – powstały wówczas schodki na pagórek i jego murowana obudowa oraz ławeczki przed kaplicą.  Kaplica została odremontowana w 1986-88 r. staraniem Polonii z Lucerny, co upamiętnia metalowa tablica z dywizyjnym orłem w koronie i napisem dwujęzycznym. Wówczas też umieszczono w kaplicy portret papieża Jana Pawła II. W pobliżu na wielkim głazie narzutowym wmontowana została podczas uroczystości jubileuszowych 50-lecia w 1995 r. żeliwna tablica z godłami Polski i Szwajcarii, datami 1940-1945 i dwujęzycznym napisem „Tę drogę budowali podczas II wojny światowej polscy żołnierze internowani w Szwajcarii

J. Zieliński, Nasza Szwajcaria, Warszawa 1999, s. 97; J. Rucki, Szwajcarskie wędrówki, śladami polskich żołnierzy internowanych w Szwajcarii, Warszawa 2000, s. 32-33.

 Rękopis kroniki parafialnej, z ilustracjami, archiwa parafii przy kościele w Giswil.

Autor opracowania

Andrzej Pieńkos